حدیث قدسی :

« کنت کنزاً مخفیاً ، فاحببت ان اعرف فخلقت الناس (الخلق) لکی اعرف »

من گنجی پنهان بودم ، دوست داشتم که شناخته شوم ، پس خلق کردم تا اینکه شناخته شوم.

در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد     عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد

درجات عشق :

عشق را سه مرحله است :

1-     مرحله ی تحقیق طرفین یا تحقیق عاشق و معشوق

2-     مرحله ی اتحاد عاشق و معشوق

3-     مرحله ی قلب عاشقی و معشوقی

مرحله ی اول : از عاشق عشق و نیاز است و از معشوق جلوه و ناز. عاشق در پی معشوق میدود و او را بیرون از خود و خود را جز او می پندارد . این مرحله ساده ترین و ابتدایی ترین مراحل عشق و عرفان است.

مرحله ی دوم : عاشق معشوق را در خود و خود را فانی در معشوق می یابد. این مرحله ، مرحله ی استغراق تام در معشوق است و در نظر عاشق همه چیز و همه جا آینه ی معشوق نما میشود.

آخرین مرحله که در احوال عارفانی چون حلاج و بوسعید و بایزید و مولانا و حافظ سابقه دارد از کمال عشق عاشق و شدت احتیاج معشوق باین عشق کامل پدید میاید و این مرحله باعتباری حد کمال مراحل است و بعد از مرحله ی اتحاد بوجود میاید و باعتبار دیگر چون حاکی از وجود طرفین و عدم و حدت ارکان است ،مرحله ی متوسط محسوب می شود.

در عشقهای خاکی نیز این سه مرحله وجود دارد :

اول عاشق گریان و نالان در پی معشوق میدود و معشوق با ناز و کرشمه او را از خود میراند ، البته راندنی که برای آزمایش شدت عشق عاشق است نه راندن واقعی ، و چون عاشق ، صداقت و لیاقت خود را در عشق نشان داد معشوق نرم میشود و روی خوش بدو نشان میدهد و وصال و اتحاد حاصل میگردد ولی عاشق بر اثر پایداری در عشق و اثبات وفاداری و فداکاری بمقام و مرتبه ای میرسد که معشوق عاشق مردانگی و صداقت و پایداری و وفاداری او میشود و چه بسا که احتیاج معشوق بعشق عاشق شدیدتر و بیشتر از اشتیاق عاشق بجمال معشوق میگردد .